ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ အမၤစၢၤဝဲဒၣ်ကဆီ

လၢကီၢ်ခဲညၣ် (Kenyan) န့ၣ် ကဆီတဖၣ်အဂီၢ် သ့ၣ်ပှၢ်လီၢ်ပူၤဖျဲးတတီၤ, ဖဲမုၢ်နၤယိာ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤဒိးန့ၢ်တၢ်ကစီၣ်လၢ ကဆီဆံးဖိတဒု လီၤတဲာ်ဝဲလၢထံပူၤတပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤမၤထူၣ်ဖျဲးတၢ်တဖု ဟဲတုၤဝဲဒၣ်ဆူ တၢ်လီၢ်ခံးသူယိာ်အကျါ တၢ်ကိးပသူလၢအလီၤသးဘၣ်ဒိအလီၢ်, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် ကဆီဖိတဒု, ဒီးအကမျိၤ ခံပူသၢပူ န့ၣ် ဘၣ်တၢ်အီၣ်ကွံာ်ဝဲလၢ ဟဲၣ်အံၤနၤ (Hyenas) ထွံၣ်မံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဟဲက့ၤစိာ် ကဆီဖိဆူ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ, ဒီးယုၢ်န့ၢ်ဝဲကဆီဖါဖိအမံၤလၢ "လီအူရိၣ်" (Long’uro), အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ “တၢ်တမံၤမံၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒီၣ်တဲာ်” န့ၣ်လီၤ. ကဆီဖိတဒုအံၤ အကမျိ အထီန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲ သၢပူတပူၤဘၣ်ဆၣ်, အိၣ်ဆူၣ်ထီၣ်က့ၤ, ဒီးကဆီအဂၤတဖၣ်လၢ အအိၣ်ဆိးလၢ သ့ၣ်ပှၢ်လီၢ်ပူၤဖျဲးအပူၤန့ၣ် တူၢ်လိာ်မုာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ကဆီတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးသးအန့ဆၢၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်, အဝဲသ့ၣ်ကဒဲကဒဲ လိၣ်ဘၣ်လိာ်အသးအဃိ, ကဆီတဖၣ် မၤစၢၤလိာ် အသးကဒဲကဒဲန့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်ခရံာ်အနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤအပူၤ, အလီၢ်အိၣ်လၢပကအံးထွဲကွၢ်ထွဲလိာ်ပသးအဂ့ၢ်န့ၣ်, စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဖဲ ၁ ကရံၣ်သူး ၁၂ အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်လိာ်အသးကဒဲကဒဲ,…

ပှၤတဖၣ်လၢအန့ၢ်ဘၣ်သါ ယွၤအတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ

ဖဲအဘံၤက့ (Abigail) အမိၢ်ဒီးအပၢ်ခံဂၤန့ၣ် လၢတၢ်လီၤသးအုးအပူၤ, သံဝဲဒၣ်လၢ သိလ့ၣ်အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဝံၤ, န့ၢ်ဘၣ်သါဝဲ တၢ်ကွဲးနီၣ်လံာ်ဒၢတဖျၢၣ်, ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အမိၢ်အပၢ်သုးကျဲၤပာ်တ့ၢ်ဝဲလၢ ခိပနံၣ်လၢအပၢၤတၢ်အစုပူၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢအဝဲဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤဒံးဘၣ်န့ၣ်, ကဒိးန့ၢ် ကျိၣ်စ့လၢ ကစူးကါဝဲ တၢ်ထီၣ်ခီလ့ၣ်ကၠိအတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဖဲအဝဲဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤအကတီၢ်မး ကဒိးန့ၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဘံၤက့ အသးဟးဂီၤဘၣ်ဆၣ်, လၢခံန့ၣ် နၢ်ပၢၢ်ထွဲဝဲဒၣ် အမိၢ်အပၢ် အတၢ်ကူၣ်သ့လၢတၢ်ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤ ဟ့ၣ်လီၤအီၤ အတၢ်န့ၢ်သါတဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

ဖဲကလၤတံ ၄ အပူၤန့ၣ် စီၤပီလူး ဟ့ၣ်ဒိဝဲ တၢ်မၤအသးတမံၤဃီ, လၢအဒုးနဲၣ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်အသး, ဒ်အစံးတ့ၢ်ဝဲအသိး, ကမ့ၢ်ပှၤတကလုာ်လၢကန့ၢ်ဘၣ်သါ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဒီးစီၤအၤဘြၤဟၣ်န့ၣ်လီၤ. ၁ မိၤ ၁၇:၁-၁၄ န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ မၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဒီးစီၤအၤဘြၤဟၣ်, ဒ်သိးကဆိၣ်ဂ့ၤအီၤ, ဒီးတၢ်ဒိးကူးတရံးန့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲ တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အတၢ်ပနီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ပနီၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ဝဲယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤဘၣ်. စီၤအၤဘြၤဟၣ် အစၢၤအသွဲၣ်တဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ခိးဝဲ ခါဆူညါစၢၤသွဲၣ်သီတဂၤ လၢအကမၤလၢပှဲၤ…

တၢ်မၤသကိးတၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ်

ဖဲယလဲၤသကိးတၢ်ဒီးပှၤမၤတၢ်သးခုကစီၣ်စှၤသီအကရၢတဖု ဆူကီၢ်ဘရၣ်စ့ (Brazil)အကတီၢ်, ပမၤစၢၤ တၢ်တ့သူၣ်ထီၣ်တၢ်ဘါသရိာ်တဖျၢၣ်လၢ အမ့ၤစိၣ် (Amazon) ပှၢ်လၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ. တၢ်သူၣ်ထီၣ်အခီၣ်ထံး လၢအဘၣ်တၢ်တ့ဝံၤအီၤအဖီခိၣ်န့ၣ်, ပတ့ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ် သရိာ်ပိးလီ တၢ်အကူာ်အက့အါကလုာ် (ဒ်ဖိသၣ်အတၢ်လိာ်ကွဲတမံၤလၢတၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဆီထီၣ်က့ၤ ပိးလီအကူာ်အက့ဖိတဖၣ်, ဒီးဒုးကဲထီၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်တမံၤမံၤအသိး), လၢအမ့ၢ် တၢ်အထူၣ်တဖၣ်, အီကတ့ၣ်တၢ်ဒူၣ်တဖၣ်, ပဲတြီဖိတဖၣ်, လၢတၢ်အခိၣ်ဒုးအဂီၢ် တၢ်တဒိထးအဘိတဖၣ်, ဒီးလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်အခိၣ်ဒုးအဂီၢ်ဟီၣ်ကုၢ်ဘ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ပတ့ခဲၣ်တၢ်ဒူၣ်တဖၣ်လၢ ကသံၣ်ဖှူတၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတနီၤဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်စူၤခါအကတီၢ် ပတ့သူၣ်ထီၣ်တၢ်ဘါသရိာ် ဘၣ်ကသ့ဧါ, ဒီးဘၣ်ယိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢယွၤအဘျုးအဃိ, တၢ်တဟဲစူၤလီၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂုၤအဂၤတဖၣ်အိၣ်အါမံၤဘၣ်ဆၣ်, လၢလီၢ်ကဝီၤပူၤပှၤတနီၤ အတၢ်မၤစၢၤအဃိ, ပမၤဝံၤ တၢ်တ့သူၣ်ထီၣ်တၢ်ဘါသရိာ် ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်စိာ်မၢကဲကုၢ်ဝံၤ, စီၤနဃ့မယၤဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိဟဲက့ၤဝဲဆူ အထံကီၢ်, ဒ်သိးကဘှီထီၣ်က့ၤဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်အခိၣ်ဒူအကတီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီအါမးန့ၣ်လီၤ. နဃ့ ၄:၁-၃ စံးဘၣ်ပှၤ ဖဲလၢဒုၣ်ဒါတဖၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲတဖၣ်န့ၣ်ဒီး, အသးဒိၣ်ကဲၤထီၣ်ဒိၣ်မး, ဒီးမၤတရီတပါ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, အဆၢဖိ ၆ န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်…

တၢ်အိၣ်ဘှံးလၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအပူၤ

အပူၤကွံာ်နံၣ်တဖၣ်န့ၣ်, တၢ်ဃုမၤလိနၢ်ပၢၢ် ပှၤသးစၢ်အတၢ်သးအုးသးဟးဂီၤအတၢ်ဆါ, ဒီးတနၤဘၣ်တနၤ ပှၤသးစၢ်တဖၣ် မံဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်န့ၢ်ထဲလဲၣ်, တၢ်ဂ့ၢ်ခံမံၤ အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးန့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်သးစၢ်တဂၤ ဖးကွၢ်တၢ်ဃုမၤလိနၢ်ပၢၢ် တမံၤအံၤ အတၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤ, ဟ့ၣ်ထီၣ်အတၢ်ထံၣ်လၢ “ယကဘၣ်ဆိကတီၢ် ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ် ဖျါလၢယတသ့ၣ်ညါတ့ၢ်ယဲနီတဘျီဘၣ်. ယမၢဆူၣ်ယသးဒီးအကတၢၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်လၢယမံတလၢမံအဃိ, ယအိၣ်တမုာ်, ဒီးဒိးန့ၢ်ယဲတၢ်သးအုးသးဟးဂီၤသးအတၢ်ဆါ” န့ၣ်လီၤ. ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါ တၢ်သုးကျဲၤတၢ်ဆၢကတီၢ် အခီပညီနီၢ်နီၢ် လၢကမၤလၤကပီၤယွၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအါတလၢ, ဒီးတၢ်ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်အဘၢၣ်စၢၤ အတၢ်လီၤဆီန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

တၢ်ဖံးတၢ်မၤအါတလၢန့ၣ် တအၢၣ်လီၤပှၤလၢ တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်, တၢ်နာ်န့ၢ်အီၤသ့, တၢ်ကဘၣ်ဘျုးဘၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်, ပကထံၣ်ဝဲဒၣ်ထဲလၢ ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤအါန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ လူၤ၁၀:၄၁ န့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ နီၢ်မၢ်သၤ ကပုာ်လုးဖိ, ခီဖျိလၢအဝဲ “ဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒီးသးကိၢ်တၢ် လၢတၢ်အါမံၤအဃိ,” ဒီးအဆၢဖိ ၃၉ န့ၣ် အဒ့မုၣ် နီၢ်မၤရံ ဃုထၢဆ့ၣ်နီၤ “လၢကစၢ်အခီၣ်ထံး,” ဒ်လၢအပျဲၢ်အဘီၣ်သကဲးပဝးက့ၢ်ဂီၤတမံၤအသိး- ကမ့ၢ်တၢ်ဃုထၢအဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပသးလၢအဆၢမၤ…

တၢ်ကွဲးနီၣ်စရီ မ့ၢ်ပှၤမူအမံၤစရီ

အ့းစဲး စတဲ (Itzhak Stern) ဆ့ၣ်နီၤဝဲ လၢစဲးကွဲးလံာ် (manual typewriter) အမဲာ်ညါ ဒီတနၤကျၢၤ, ဒီးကွဲးဒိနုာ်ဝဲ ပှၤ (၁၀၉၈) ဂၤအမံၤအသၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ နၤစံၣ် (Nazis) တဖၣ်ဒိၣ်စိဝဲအကတီၢ်, ပှၤယူဒၤအပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်အမံၤ, လၢအဘၣ်တၢ်ဒီတဒၢအီၤ, လၢကဟၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်အကစၢ် အီးစကၤ ရှ့ဒလၤ (Oskar Schindler) န့ၣ်လီၤ. စတဲ ဖီၣ်စှီၤတံၤဃာ် လံာ်တၢ်ကွဲးနီၣ်ပှၤအမံၤတဖၣ်, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ, “တၢ်ကွဲးနီၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအဂ့ၤဝဲတမံၤနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ပှၤမူအမံၤ တၢ်ကွဲးနီၣ်န့ၣ်လီၤ.” ပှၤအမံၤလၢ လံာ်ကဘျံးတဖၣ်အံၤအလိၤတဖၣ်န့ၣ် ကပူၤဖျဲးဝဲဒီးတၢ်မၤသံဒီဖုဒီဂီၢ်လၢ နၤစံၣ် တဖၣ်အစုပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၂ နံၣ်န့ၣ် တၢ်တယာ်ဒွးဝဲဒၣ် ပှၤလၢအပူၤဖျဲးထီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကအိၣ်ဝဲ (၈၅၀၀) ဂၤန့ၣ်လီၤ.

လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးအတၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤ တၢ်အမံၤအသၣ်စရီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပအဲၣ်ဒိးလဲၤကပာ်ကွံာ် တၢ်ကွဲးနီၣ်မံၤစရီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအမံၤတဖၣ်အါမး, ဘၣ်တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါတဘျီဘၣ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံလၢ ပဖးဘၣ်တနံၤအံၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ပကစံးလၢ လီၤကၢၣ်ပသးန့ၣ်လီၤ. ၄…